معرفی رشته مهندسی معماری
دوره کارشناسی مهندسی معماری دوره ای است حرفه ای که پرورش استعداد خلاقه
، انتقال دانش ها و مهارت های عمومی حرفه معماری و حصول کارآیی عمومی در این رشته
را مد نظر قرار می دهد.
در ساختار جدید رشته معماری که به صورت کارشناسی و
کارشناسی ارشد ناپیوسته در آمده است ، هدف تربیت معمارانی با کارایی های عمومی
حرفه ای است و در برنامه ریزی این دوره نکاتی چند مورد توجه بوده است که ذکر آنها
در این مقدمه به اجرای هماهنگ برنامه در دانشگاه های مختلف یاری می رساند.
1- گذراندن دروس پیشنیاز دانشگاهی در حدی که دانشگاه ها تعیین می کنند طبق ماده 12 آیین نامه آموزشی ( مصوب 1376) برای این دانشجویان ضروری است و توصیه می شود که حتی المقدور این دروس در نیمسال اول ارائه شود. این دروس همه ساله برای جبران عدم آمادگی پذیرفته شدگان دوره که ناشی از نارسایی آموزشهای هنری و فنی بیش از دانشگاه و سازوکارهای گزینش سراسری است ضروری است و نقش پیش سازمان دهنده را از نظر علمی به عنوان عاملی تسهیل کننده در فرآیند یادگیری معنی دار ایفا می کند. هدف این است که یک دورنمای کلی از رشته به دانشجویان ورودی در جهت آماده نمودن آنها برای درک و جذب محتوای آموزشی رشته که ماهیتاً با آموزش های دبیرستانی تفاوت اساسی دارد داده شود.
2- محورهای اصلی این دروس پیشنیاز، تقویت تخیل ، تجسم فضایی و مهارتهای بیانی و پی ریزی و تقویت قدرت خلاقیت و اعتماد به نفس است این محور ها در قالب سه درس ، کارگاهی درک و بیان محیط ، مصالح و ساخت سازماندهی شده اند ارائه این دروس به ترتیبی برنامه ریزی می شود که حداقل دو روز متوالی در هر هفته انحصاراً در اختیار یک زمینه درسی وتجربی قرار گیرد تا دانشجویان بتوانند به طور پیوسته روی آن زمینه متمرکز شوند و در صورت لزوم ، فارغ از مشکل تعدد و تداخل ساعات دروس ، به سفر و کارگاهی فشرده تؤام با مشاهده و مباحثه بپردازند. به همین دلیل لازم است در هر هفته حداقل چهار روز متوالی ( دو روز متوالی برای هر درس ) در اختیار این کارگاه ها قرار داشته باشد.
3- در کارگاه
درک و بیان محیط علاوه بر تمرین طراحی با دست آزاد که به تعبیری تمرین نگاه کردن و
درک محیط و نیز هماهنگی چشم و دست و ذهن است ، جلسات بحث و گفتگوی آزاد نیز برگزار
می شود که در آنها ، با روشی فطری و فارغ از جنبه های علمی اطلاعاتی ، مشاهده
برداشت و فهم محیط با نگاهی آیه بین و معنا یاب دنبال می شود. هدف این جلسات آشنا
ساختن دانشجویان با کلیت آن چیزی است که همه دانش ها و مهارت هایی که بعداً می
آموزند در جهت طراحی ، سامان دهی و معنی دادن به آن باید به کار آیند.
4- دروس وکارگاه های فوق با دو درس بیان معماری (1) و (2) ، یک درس هندسه
مناظر ومرایا و دو کارگاه مقدمات طراحی معماری (1) و (2) دنبال می شود و این
مجموعه دانشجو را به آستانه توان طراحی معماری هدایت می کند.
5- سلسله تمرینات کوتاه مدت ارائه شده در دو کارگاه مقدمات طراحی معماری ،
دانشجو را باعوامل کالبدی و مفهومی معماری آشنا نموده به فهم و تجربه نحوه تأثیر
آن عوامل در فرآیند طراحی یاری می رساند.
تمرین های طراحی این دو کارگاه درعین بسیط و ساده
بودن جنبه انتزاعی ندارند و موضوع و بستر همه آن ها به نحوی با فضای معماری مرتبط
است و بلکه سعی خواهد شد که ابتدای هر تمرین بازدید از یک مصداق واقعی معماری مرتبط
با موضوع آن تمرین باشد.
6- در ادامه تمرینات دو کارگاه یاد شده و پس از کسب آشنایی ها و مهارت های
اولیه لازم ، برای ایجاد پرورش و ارائه یک فکر طراحی ، اولین پروژه جامع یعنی طرح
معماری (1) ارائه می گردد که با چهار پروژه دیگر در نیمسال های متوالی دنبال می شود.
مجموعه این پنج پروژه جامع به همراه چند پروژه خاص نظیر روستا (2) ، طراحی فنی و
همچنین طرح نهایی بدنه اصلی آموزش ، تجربه و تمرین طراحی معماری را تشکیل می دهد.
هر یک از پنج پروژه جامع ضمن توجه به مجموعه عوامل مؤثر بر معماری ، روی یک یا چند بعد ، اعم از ابعاد موضوعی ، عملکردی ، معنایی و بیانی ، تأکید ویژه دارد.
دانشجو در طراحی معماری (1) به طراحی یک مجموعه با عملکرد های ساده می پردازد که در آن از وی انتظار می رود ضمن توجه اجمالی به عوامل مؤثر بر طرح ، به صحت ترکیب دست یابد. در اینجا اگر به مقایسه ای میان معماری و زبان دست نزنیم ، هدف طرح معماری (1) تمرین توان کاربرد الفبای معماری و ساختن جملات صحیح با ساختار دستوری درست است. مرحله ای کاملاً ضروری پیش از ورود به عرصه ادبیات
طرح معماری (2) بر طراحی یک واحد مسکونی برای خانواده ای متمرکز است که از
نظر تعداد اعضا و یا روابط درونی حالتی خاص و پیچیده تر از یک خانواده معمولی دارد
. دراین تمرین عوامل عملکردی ، هم جواری ها ، جزئیات داخلی فضاها ، تطبیق با شرایط
بومی محیطی ، اقتصاد ساخت ، اقتصاد فضا و مسائل فرهنگی اجتماعی زیستگاه انسان مد
نظر قرار می گیرد . این تجربه آغازین روی معماری مسکن ، متعاقباً در طرح معماری
(5) در مقیاسی گسترده تر تکمیل می شود.
در طرح معماری (5) که مجموعه ای با حدود 40 خانوار
است ، پیچیدگی روابط همسایگی ، تاسیسات و تجهیزات مجموعه ،ضوابط و اصول شهر سازی
ناظر بر مجموعه شهر سازی فنون ساخت ؛جنبه های فرهنگی اجتماعی و معنایی معماری در
جامعیتی تفصیلی مورد توجه و تاکید خواهد بود.بدین ترتیب دو پروژه (2و5) از مجموع
پروژه های پنج گانه دوره بدلیل اهمیت امر مسکن روی این موضوع متمرکزاست.
طرح معماری (3) به لحاظ موضوع به آندسته از فضاهای
اجتماعی و فرهنگی می پردازد که در آنها ابعاد هنری و بیانی معماری و همچنین عوامل
فرهنگی اجتماعی در راس عوامل تاثیر گذار برطراحی قرار دارد.در همین راستا جزئیات
داخلی نیز در اولویت طرح مورد تاکید خواهد بود.
طرح معماری(4) با انتخاب یک فضای عمومی با عملکرد پیچیده و متنوع توجه و
دقت نظر دانشجو روی ضوابط و محدودیتهای عملکردی،صحت و کیفیت ترکیب معماری و پاسخ گویی هم زمان و صحیح به
عملکردها ،سازه و تاسیسات و بالاخره تمرین جامعیت تفصیلی در یک معماری ویژه را هدف قرار می دهد.
بالاخره طرح نهایی به عنوان جمعبندی یافته های
پروژه های قیل و دروس نظری یک پروژه جامع است الزاما تا تهیه کامل نقشه های اجرایی
یعنی حل مسائل معماری سازه و تنظیم شرایط محیطی و هماهنگی اینها با هم پیش می
رود.حجم این پروژه لازم است در محدوده ای است باشد که امکان تهیه نقشه های اجرایی
آن تا مرحله جزییات در مدت زمان حداکثر دو نیم سال امکان پذیر باشد.اندازه و مقیاس
پروژه های پنج گانه به تناسب اهداف و مقاصد خاص هر یک از آنها تعیین می گردد.
7-آنچه از جامعیت پروژه های طراحی انتظار می رود این است که دانشجو با سرنخ
های دانش های مورد نیاز طراحی که در واقع محتوای سایر دروس دوره است روبرو گردد و به نوعی نیاز به یادگیری مباحث آن دروس افزایش
یابد.از طرف دیگر لازم است محتوای ان دروس نیز حتی المقدور توام با مشاهده ،تمرین
های عملی و پروژه های موردی ارائه گرددتا از آن جهت نیز سودمندی و کاربردی مباحث
دروس در امر طراحی مورد
توجه و استفاده قرار گیرد.
رعایت نکات اخیر ارتباط دو جانبه دروس از یک طرف و پروژه های طراحی از طرف دیگر را ،که برای کارآمدی آموزش معماری ضرورت حیاتی دارد ،میسر خواهد کرد.
نکته اخیر ناظر به یکی از دیرپاترین مشکلات و نارسایی های آموزش معماری
یعنی عدم ارتباط متقابل زنده بین دروس نظری و کار طراحی است بدان معنا که دانشجو قادر نیست بین مطالب پراکنده ای که در دروس متعدد ارائه می شود با
توقع و انتظاری که خود و دیگران از او دارند تا در کارگاه طراحی با صحت و قوت
طراحی کند ارتباط معنی داری بر قرار می نماید و گویی هر درس برای خود داستان مستقلی
است که با امتحانی مستقل و نمره ای مجزا در کارنامه خاتمه می یابد .
8- دروس ارائه شده مجموعه هایی هستند از اصول ، مبانی ، قواعد ، ملاک ها و
دیدگاه ها در زمینه های فنی و فرهنگی ، علی الخصوص مرتبط با معماری ، که در بهترین
صورت انتظار می رود در کیفیت عمل دانشجو هنگام تصمیم گیری طراحانه مؤثر افتند .
مطالعات و تجربیات علمی طولانی در امر یادگیری ناظر به این واقعیت است که یادگیری
اصول و مبانی هر علم هنگام کاربرد آن ها یعنی زمانی که آن اصول در جریان زنده و
پویای خود قابل مشاهده هستند ، ذهن یادگیرنده را بیشتر قادر می سازد که آن ها را
در موقعیت های متفاوت آینده به کار گیرد.
طول دوره و شکل نظام
دوره کارشناسی مهندسی معماری با طرح نهایی حداقل چهار سال به طول می انجامد . در طول این دوره دانشجو تعداد 140 واحد درسی به شرح ذیل را می گذراند
دروس عمومی 20 واحد
دروس پایه 29 واحد
دروس اختصاصی 60 واحد
دروس تخصصی 27 واحد
دروس اختیاری 4 واحد